Szaman

Wprowadzenie

„Nazywam się Ya’Acov Darling Khan i jestem szamanem. Nie nadałem sobie tego tytułu; to on został mi nadany. Tradycją jest, że tytułu szamana nikt nie nadaje sobie sam, lecz jest on nadawany przez nauczycieli, starszych i społeczność. Przez wiele lat wciąż powtarzało mi się doświadczenie: Nie znając mnie, a i często nie zamieniwszy ze mną nawet słowa, rdzenni starsi i szamani rozpoznawali szamana we mnie. Ostatnio nawet powierzyli mi pracę z członkami ich własnych rodzin i społeczności. Jednak jako białemu człowiekowi, żyjącemu w współczesnym świecie, zajęło mi prawie trzy dziesięciolecia, by w pełni zrozumieć i zaakceptować to, czym jest rola szamana.

Z jednej strony bycie szamanem to po prostu praca, choć bardziej na miejscu byłoby pewnie powiedzieć, że to powołanie. Z drugiej strony, by móc wcielić się w tę rolę, potrzeba dziesięcioleci intensywnej nauki. To jedno z tych zajęć, w których wprawa i umiejętności przychodzą wraz z wiekiem i nabytym doświadczeniem. To zaproszenie, by całym życiem służyć ogólnemu dobru wspólnoty, ludzkiej i pozaludzkiej, fizycznej i nie-fizycznej.

Po opublikowaniu mojej ostatniej książki, Jaguar in the Body, Butterfly in the Heart (Hay House, 2017 r.), w której podzieliłem się historią mojej szamańskiej inicjacji, spotkałem się z Michelle, dyrektorką zarządzającą i wydawczynią w Hay House UK, by omówić, co jeszcze, w formie kolejnej książki, mógłbym zaoferować. Powiedziała mi, że, o dziwo, nikt do tej pory nie opublikował niczego zatytułowanego po prostu Szaman i zapytała, czy bym się tego nie podjął, by przedstawić moje spojrzenie na rolę szamana i zastosowanie szamanizmu we współczesnym świecie. Wiedziała, że moja żona, Susannah, i ja poświęciliśmy życie na stworzenie dzieła, którego sercem jest szamanizm.

Długo i intensywnie rozmyślałem nad napisaniem takiej książki. Wiedziałem, że podjęcie tak wielkiego i złożonego tematu będzie dla mnie wyzwaniem. Dostrzegałem także problemy związane z zawłaszczeniem kulturowym, które świadomość społeczna coraz częściej dostrzega. Chociaż Susannah i ja uczyliśmy się u wielu rdzennych nauczycieli i czerpaliśmy od nich inspirację, nasza praca nie opiera się na tych tradycjach. Nie mogę jednak uciec od rzeczywistości – jestem uprzywilejowanym białym człowiekiem. Mówiąc precyzyjniej, w dziewięćdziesięciu czterech i dwóch dziesiątych procent jestem aszkenazyjskim Żydem, potomkiem uchodźców z Europy Wschodniej. Mam w sobie również półtora procent krwi greckiej, jeden procent i dwa promile krwi zachodnioazjatyckiej, tyleż samo krwi północnoafrykańskiej oraz dziewięć promili krwi inuickiej. Mogę też powiedzieć, że szamanizm stał się moją pasją od chwili, gdy odkryłem jego istnienie, wkrótce po tym, jak uderzył mnie piorun. Miałem wówczas niewiele ponad dwadzieścia lat.

Tak więc przez jakiś czas po prostu rozmyślałem nad propozycją Michelle, a potem zrobiłem to, co robią szamani: Udałem się na ceremonię i modliłem o przewodnictwo. Ta książka jest wynikiem wskazówek, które wówczas otrzymałem. Nie jest więc o mnie. Jest o tobie. Chodzi w niej o nas, o to, gdzie znaleźliśmy się jako gatunek. Jest inwokacją skierowaną do potężnej, archetypowej energii, Wewnętrznej Szamanki, która jest obecna w nas wszystkich. Jest ona wezwaniem owej szamanki, by się przebudziła. Wewnętrzna Szamanka jest uzdrowicielką i stoi w progu, pomiędzy tym, o czym śnimy i jak żyjemy, przypominając nam o odpowiedzialności za prawdę w nas i dobrobyt całej sieci życia.

Niezwykle ważnym jest dla mnie, abyśmy, rozpoczynając tę podróż, uznali głęboko świętą i głęboko bolesną historię, jaką niesie ze sobą słowo szaman. W całej historii ludzkości szamankami i szamanami zostawali kobiety, mężczyźni, osoby o płynnej płci, osoby o różnych kolorach skóry. Kolosalne szkody, jakie europejscy kolonizatorzy wyrządzili rdzennym ludom i tradycjom świata, dostrzec można już i w samej Europie, gdzie Kościół rzymskokatolicki i hiszpańska inkwizycja bez litości i z diaboliczną przemocą niszczyły rodzime tradycje szamańskie. W Europie wycinamy lasy, a potem, siejąc terror dogmatycznego mariażu Kościoła i państwa, próbujemy narzucić tę opowieść całemu światu. I chociaż dokonywane na rdzennych ludach zbrodnie ludobójstwa i wyniszczanie ich tradycji mamy dobrze udokumentowane, to daleko nam do uzdrowienia.

Nic dziwnego więc, że wielu ludzi łączących swe pochodzenie z rdzennymi tradycjami świata czuje, że zostali jeszcze dogłębniej zdradzeni przez nieświadome, lecz konsekwentne i lekceważące przywłaszczanie ich szamańskich tradycji. Jednocześnie jest wielu innych, którzy zainspirowani własnym przewodnictwem, gotowi są dzielić się swoją mądrością i przypomnieć ludziom uprzemysłowionego świata o tym, co święte, zanim będzie za późno dla nas wszystkich.

Szamanizm we współczesnym świecie, podobnie zresztą jak większość innych spraw, jest wielowarstwowym i złożonym krajobrazem. Doskonale rozumiem więc, dlaczego ludzie mogą kwestionować używanie przeze mnie słowa szaman. Jak wyjaśniłem wcześniej, używam go, ponieważ szamani od Amazonii po Arktykę prosili mnie, bym tak czynił i zaniósł coś z jego Niezłomnego ducha z powrotem do mojej własnej ziemi i ludu. Jedną z moich głównych nauczycielek była Gabrielle Roth, „miejska szamanka” z Nowego Jorku, która pod czarną skórzaną kurtką skrywała serce pełne dosadnych i często niełatwych prawd. Nakłoniła ona Susannah i mnie, byśmy oddali się rytmowi i, zatracając się w tańcu, naprawili rozdźwięk między ciałem a duchem. Nasza praca z nią była jak stojący na ogniu kocioł, z którego po osiemnastu latach nauki wyciągnęliśmy nasze własne dzieło. Gabrielle nie miała nigdy wątpliwości co do tego, że, choć oczywiście możemy wiele nauczyć się od szamanów i nauczycieli z innych kultur, szamanizm pozostaje czymś rodzimym dla swej własnej kultury.

Bez względu na kulturę, z jakiej pochodzą, szamanów i szamanki łączą pewne wspólne rzeczy. Na przykład, przemawiają oni w imieniu niewidzialnych sfer. Mówią w imieniu światów innych niż ludzkie. Przypominają nam o naszej odpowiedzialności opiekunów przyszłości, którymi stajemy się poprzez dokonywanie wyborów w teraźniejszości. Z tego właśnie powodu powrót szamanizmu i jego ewolucja we współczesnym świecie ma ogromne znaczenie. Sam w sobie byłby to już wystarczający powód, bym zgodził się napisać tę książkę. Do tego dochodzi jeszcze fakt, że zachodni szamanizm, czy też neoszamanizm, często wydaje się mieć więcej wspólnego ze statusem społecznym, egzotycznymi zawłaszczonymi modami czy nieziemskimi doświadczeniami niż z bardzo realną pracą uzdrowiciela oraz życiem ze świadomością i troską o siebie nawzajem i swoje środowisko.

Susannah i ja poświęciliśmy życie integrowaniu, destylowaniu i ofiarowywaniu niezbędnych lekarstw, jakich nauczyliśmy się podczas studiów na całym świecie, w tym i w naszej własnej kulturze. Od początku nasi nauczyciele z rdzennych kultur uczyli, że naszym zadaniem jest przystosowanie tego, czego się uczymy, do naszej własnej kultury i to właśnie czynimy. Praktyka szamańska, którą zamierzam podzielić się z tobą na stronach tej książki, jest tego rezultatem. Jest to ucieleśniona praktyka i, choć pozostaje zakorzeniona w starożytnej mądrości, rozkwita w nowej, współczesnej formie. Tym jest Movement Medicine. Movement Medicine nie wymaga kostiumów, piór, leków roślinnych ani niczego, co zostało zaczerpnięte lub otrzymane z innych tradycji. Po prostu zaprasza cię do bycia obecnym w swoim ciele, bez lęku przed własnym sercem, z otwartym umysłem. Prosi cię o wzięcie odpowiedzialności za to, kim jesteś, skąd przychodzisz i za to, co masz do zaoferowania temu światu. Nie prosi cię, byś w cokolwiek wierzył, lecz zachęca cię, byś zaufał mocy swojej ucieleśnionej wyobraźni.

Tytuł tej książki jest inwokacją. Gram na bębnie i wyśpiewuję ją w ośmiu kierunkach poprzez korzenie, pień i gałęzie Drzewa Życia: „Szamanie! Hej, ty! Tak, ty! Wzywam cię

– ciebie, wewnątrz twojej skóry, w głębi twoich kości. Wzywam cię do prastarych wspomnień, wciąż żywych w twoim DNA – ciebie, Wewnętrzną Szamankę, która pamięta swoje nierozerwalne połączenie ze wspaniałym duchem życia i z tym, kim naprawdę jesteś. Czas się przebudzić. Twoje ciało cię potrzebuje. Ziemia cię potrzebuje. Twoje serce cię potrzebuje. Twoje sny cię potrzebują. Jesteś samym stworzeniem w postaci człowieka i masz tak wiele do dania…”

Moją intencją jest ukazanie ci, że jest w tobie Wewnętrzna Szamanka, archetyp, który, jak sądzę, ma do odegrania doniosłą rolę w osobistym i zbiorowym przebudzeniu, przez które musimy przejść, jeśli w przyszłości mamy przetrwać na tej Ziemi. Niektórzy powiadają, że już dla nas za późno. Jednak moje własne doświadczenie mówi mi, że dopiero zaczynamy rozumieć moc i inteligencję samego życia oraz potencjalną moc przemiany, która jest w nas samych, między nami, między nami, ludźmi, a siecią życia. Na końcu tej książki podaję sposób, w jaki możesz się ze mną skontaktować, by podzielić się swoimi doświadczeniami i opiniami. Każdy szaman, którego znam, jest spragniony dalszej nauki i również ja nie jestem tu wyjątkiem.

Ludzie snują opowieści i nadają znaczenia. Wewnętrzna Szamanka przypomina nam, że każdy z nas ma moc utkania z tego, co najlepsze we wszystkich opowieściach, wspaniałego gobelinu, który nada godność temu, kim naprawdę jesteśmy. Że wspólnie, poprzez wzajemny i wzmacniający się związek z przyrodą i ogromną Tajemnicą, w której istniejemy, mamy moc stworzenia nieba na Ziemi.

Choć znaleźliśmy się na krawędzi katastrofy, wciąż zastanawiamy się, czy dalej chcemy podążać drogą chciwości i niedojrzałości ku nieuchronnemu końcowi. Czy obudzimy się i weźmiemy odpowiedzialność za to, o czym śnimy? Czy nauczymy się przyjmować to, co daje nam życie, czy będziemy konsumować, póki nie pożremy i siebie? Szaman mówi językiem wzajemnych powiązań. Przypomina o rytmie życia, które w nas tańczy i zaprasza do podążania za nim. Trzyma drzwi między światami otwarte, zachęcając nas do uświadomienia sobie własnej mocy i rozważnego jej używania.

Życie na Ziemi ewoluuje od czterech i pół miliarda lat. I chociaż szamanizm był z nami od zarania naszego istnienia, wielu z nas dało się przekonać, że jego czas się skończył. Z drugiej strony, obserwujemy wzrost popowego szamanizmu, weekendowych treningów i brak profesjonalnych standardów. Wszystko to przysporzyło szamanizmowi złego imienia. W kościach czuję jednak, że Wewnętrzna Szamanka może nam pomóc wykorzystać możliwości obecnego czasu i sprostać wyzwaniom, przed którymi stoimy, z taką samą kreatywnością i pomysłowością, jakie od zarania dziejów pomagały nam się rozwijać. Z żarliwością pragnę ci pomóc poznać mądrość i nauczyć pracować z nią, z mocą i miłością do życia, które Wewnętrzny Szaman wniósł do mojego życia i życia tych, z którymi pracuję.

Książka ta jest dedykowana pokoleniu naszego syna, Reubena, i następnym pokoleniom. Podobnie jak ich poprzednicy, ci odważni, młodzi ludzie pojmują teraz, że dziedziczą mieszankę kłopotów i wspaniałości oraz wspólną nam wszystkim możliwość, by coś z tym zrobić. Zostają oni wystawieni na próbę daleko wykraczającą poza to, co dotychczas znane. Powiedziano mi, że nazywa się to ewolucja.

Mam pięćdziesiąt pięć lat i właśnie zajmuję swoje miejsce jako młody starszy. Nauczyłem się akceptować swoje wady z godnością i starać się coś z nimi robić. Często z szeroko rozpostartymi ramionami skakałem z krawędzi tego, co znane, krzycząc ze wszystkich sił: „Spraw, by to się stało!”. Od ponad trzech dziesięcioleci kocham jedną kobietę i miłość ta nadal się pogłębia. Z żarliwością staram się uczynić szamanizm czymś odpowiednim dla XXI wieku i dzielić się nim najszerzej, jak potrafię. Kocham to życie. Kocham moją kobietę. Kocham naszego syna i kocham ziemię, na której żyjemy. Jestem całkowicie przywiązany. A jeśli to wszystko jest iluzją, niech tak będzie. Pragnę się więc nią cieszyć tak długo, jak będę mógł. Znam swoją śmierć. I widziałem śmierć tej Ziemi i tego słońca, i wszystkiego, co znam, i wszystkiego, czego nie znam. I dlatego podążam za totalnym imperatywem życia tęskniącego za tworzeniem, wciąż i wciąż na nowo. Dopóki bije moje serce, będę wychwalał życie i boską iskrę, która ożywia wszystko.

Doświadczam życia jak nieustającego cudu. Wszystko to było kiedyś niczym. We wnętrzu niczego było wszystko, co kiedykolwiek po raz pierwszy odetchnęło i po raz ostatni. Wszyscy jesteśmy stworzeni z gwiezdnego pyłu. Nasze własne kości buduje materia, której istnienie rozpoczęło się wraz z eksplozją, czternaście miliardów lat temu

Praca, do której cię zapraszam, to poznawanie siebie takim, jakim jesteś: Wielką Tajemnicą; to rozwijanie wiedzy o tym, czym jest owo istnienie, o kształcie, którym jesteś ty. Jeśli tak postanowisz, możesz się przebudzić i otrzymać tę fizyczną formę. Możesz wstać, tańczyć i być dumnym z tego, kim jesteś. Aby tu dotrzeć, przebyłeś długą drogę. Wszyscy ją przebyliśmy. Życie jest święte. Zarówno w najbardziej przyziemnych, praktycznych przejawach, jakie możemy sobie wyobrazić, jak i w najbardziej psychodelicznych wizjach, jakie jesteśmy w stanie ujrzeć.

Choć, jako gatunek, dzięki błyskotliwości naszego naukowego umysłu pokonaliśmy wiele zewnętrznych wyzwań, wielu z nas zdaje się cierpieć z powodu utraty więzi, połączenia, znaczenia, celu, plemienności i ziemi, co sprawia, że w tym koszmarze na jawie pędzimy przed siebie, podejmując rozpaczliwe próby doświadczania życia i konsumujemy coraz więcej i więcej dóbr materialnych. Jednak im więcej konsumujemy, tym mniej czujemy. Dlaczego? Ponieważ nasze ciało, serce i umysł zostały rozbite. Nasz umysł jest zagubiony. Nasze serce jest przytłoczone. A nasze ciało musi radzić sobie z konsekwencjami tego wszystkiego. Nowoczesny styl życia nie zapewnia większości z nas niczego, co choćby w odległy sposób przypominałoby spełnienie. Gdyby nie to, być może szaman mógłby nadal pozostawać na obrzeżach naszej globalnej wioski. Jednakże z materialnym sukcesem, jakim cieszy się coraz większa część ludności świata, wiążą się dwa zasadnicze problemy: Po pierwsze (1), nie przyniósł on obiecywanego szczęścia, a po drugie (2), doprowadził do dewastacji dzikiego piękna przyrody, poświęcenia go, by wyżywić wciąż rosnącą populację, i nadal napędza dominującą opowieść naszych czasów, głoszącą konieczność materialnego rozwoju”.